Phèn chua là nguyên liệu quen thuộc trong nhiều gia đình Việt, vừa rẻ lại dễ tìm. Nhưng bạn đã bao giờ tự hỏi phèn chua có tác dụng gì chưa? Trên thực tế, phèn chua có rất nhiều công dụng hữu ích đối với sức khỏe lẫn trong đời sống sinh hoạt hàng ngày.

1. Phèn chua là gì?

Phèn chua, hay còn gọi là kali alum, phèn nhôm hoặc nhôm sunfat, là một loại muối kép có thành phần hóa học là KAl(SO₄)₂·12H₂O. Đây là một hợp chất tinh thể của kali và nhôm, thường được biết đến với tên gọi quen thuộc trong dân gian như vũ nát, bạch phàn, nát thạch, trấn phong thạch hoặc minh phàn.

Phèn chua được đánh giá là không độc hại, có tính chất hóa học đặc biệt: khó tan trong nước lạnh nhưng dễ dàng hòa tan trong nước nóng.

Phèn chua thường xuất hiện dưới dạng tinh thể không đồng đều về kích thước, dễ nghiền thành bột mịn. Tùy thuộc vào điều kiện sản xuất, phèn chua có thể có màu từ trong suốt, trắng đến hơi đục, tinh thể có thể nhỏ hoặc lớn, đa diện hoặc dễ vỡ. Phèn chua không mùi nhưng có vị chát chua đặc trưng, gây cảm giác hơi se lưỡi.

Trên thị trường, phèn chua được phân loại dựa trên mục đích sử dụng và mức độ tinh khiết, bao gồm:

• Phèn chua tinh khiết: Dùng trong ngành y tế và thực phẩm nhờ độ an toàn cao
• Phèn chua kỹ thuật: Sử dụng trong công nghiệp như sản xuất giấy, thuộc da, hoặc xử lý nước thải.
• Phèn chua dạng bột: Thu được sau quá trình nghiền tinh thể, dễ sử dụng trong gia đình hoặc làm sạch vật dụng.

Phèn chua không chỉ là nguyên liệu quen thuộc trong đời sống thường ngày mà còn mang giá trị y học và ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Theo y học cổ truyền, phèn chua có vị chua, tính hàn, không độc, thường được dùng để:

• Táo thấp, giải độc, sát trùng: Hiệu quả trong việc điều trị hắc lào, chốc lở, nước ăn chân.
• Làm hết ngứa: Giúp làm dịu các vết dị ứng hoặc kích ứng da.

2. Phèn chua có tác dụng gì đối với sức khỏe?

Phèn chua được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc dân gian và các mẹo sức khỏe hữu ích. Tác dụng cụ thể của phèn chua đối với sức khỏe:

2.1. Phèn chua trị hôi nách, hôi chân hiệu quả

Phèn chua có thể giúp giải quyết vấn đề hôi nách và hôi chân nhờ vào khả năng khử mùi tuyệt vời từ thành phần nhôm sulfat. Khi tiếp xúc với mồ hôi, các tinh thể nhôm trong phèn chua sẽ phản ứng với các phân tử gây mùi và ngăn chặn mùi hôi.

Để khử mùi hôi nách, bạn chỉ cần tán phèn chua thành bột mịn, sau đó thoa vào vùng dưới cánh tay sau khi tắm sạch và lau khô. Lặp lại việc này mỗi ngày sẽ giúp giảm mùi hôi hiệu quả. Đối với hôi chân, sau khi rửa sạch và lau khô bàn chân, bạn có thể xoa bột phèn chua lên lòng bàn chân và các kẽ ngón chân. Tuy nhiên, bạn chỉ nên thực hiện 2-3 lần mỗi tuần để tránh tình trạng khô da.

Ngoài ra, bạn có thể áp dụng một phương pháp khác là pha phèn chua vào nước tắm rồi ngâm chân, giúp giảm bớt mùi và kiểm soát sự tiết mồ hôi hiệu quả.

2.2. Phèn chua làm giảm các vết thương ngoài da

Phèn chua nổi bật với đặc tính sát trùng mạnh mẽ, vì vậy nó có thể giúp làm lành các vết thương ngoài da nhanh chóng. Phèn chua có khả năng ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn, virus và giúp tái tạo tế bào da bị tổn thương. Bạn có thể pha loãng dung dịch phèn chua và thoa nhẹ lên vết thương bằng bông gòn, sau đó băng lại để bảo vệ vùng da bị tổn thương.

Ngoài ra, phèn chua cũng có thể hỗ trợ trong việc điều trị vết bỏng, tuy nhiên do có tính chua, bạn cần lưu ý vì có thể gây cảm giác xót khi sử dụng. Để cải thiện tình trạng này, bạn có thể kết hợp phèn chua với hàn the theo tỷ lệ 4:1, tán mịn và trộn đều. Khi dùng, hãy rửa sạch vùng da bị tổn thương, thoa nước lá trầu không rồi rắc bột này lên vùng da bị thương sau khi làm sạch và thực hiện mỗi ngày 2 lần cho đến khi khỏi hẳn.

2.3. Phèn chua khử mùi hôi miệng

Với khả năng khử mùi mạnh mẽ, phèn chua là một giải pháp tuyệt vời để khử mùi hôi miệng. Nhờ tính chất sát trùng của phèn chua, nguyên liệu này có thể tiêu diệt các vi khuẩn gây mùi trong khoang miệng hiệu quả, đồng thời hỗ trợ ngăn ngừa các bệnh răng miệng như viêm nướu, sâu răng,... Ngoài ra, nhôm sulfat trong cấu trúc phèn chua còn giúp trung hòa các phân tử gây mùi hôi rất tốt,

Khi sử dụng phèn chua trị hôi miệng, bạn chỉ cần hòa phèn chua với nước ấm và súc miệng hàng ngày. Bạn có thể thêm một ít muối vào dung dịch phèn chua để tăng cường tác dụng sát khuẩn, giúp làm sạch miệng hiệu quả hơn. 

2.4. Phèn chua giúp cầm máu

Phèn chua có thể cầm máu hiệu quả đối với các vết thương hở. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng phèn chua có khả năng ngừng chảy máu nhờ vào tính chất làm co mạch máu của nhôm sulfat. Khi rắc bột phèn chua lên vết thương, nó sẽ giúp làm co các mạch máu bị tổn thương và ngừng sự chảy máu. Đồng thời, phèn chua còn có tác dụng diệt khuẩn, ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng vết thương.

Để sử dụng phèn chua cầm máu, bạn hãy làm sạch vết thương rồi rắc nhẹ bột phèn chua đã tán mịn lên vết thương.

2.5. Phèn chua cải thiện nấm da

Phèn chua có đặc tính kháng khuẩn và kháng nấm, giúp ức chế sự phát triển của một số loại nấm gây bệnh ngoài da, từ đó giúp cải thiện tình trạng nấm da. Đặc biệt, với khả năng tiêu diệt vi khuẩn và nấm, phèn chua được sử dụng để điều trị các bệnh lý như nấm chân, nấm móng hoặc nấm da toàn thân.

Để sử dụng phèn chua điều trị nấm da, bạn có thể pha loãng bột phèn chua với nước ấm, sau đó ngâm chân hoặc rửa vùng da bị nhiễm nấm trong khoảng 20 phút. Phèn chua sẽ giúp giảm ngứa ngáy, kháng khuẩn, đồng thời ngăn ngừa sự lây lan của nấm da sang các vùng khác.

2.6. Phèn chua hỗ trợ điều trị mụn trứng cá, mụn nhọt

Phèn chua là một nguyên liệu hữu ích trong việc điều trị mụn trứng cá và mụn nhọt nhờ vào đặc tính kháng khuẩn và làm khô vết mụn. Vi khuẩn P. acnes là nguyên nhân chính gây viêm mụn trứng cá, và phèn chua có thể giúp ức chế hoạt động của loại vi khuẩn này, giảm viêm và sưng tấy.

Để điều trị mụn trứng cá hoặc mụn nhọt, bạn có thể pha phèn chua với nước ấm, sau đó dùng bông gòn thấm dung dịch và thoa lên vùng da bị mụn. Đối với những mụn lớn hoặc mụn nhọt, bạn cũng có thể thoa bột phèn chua trực tiếp lên nốt mụn để làm khô mụn và giảm sưng tấy.

2.7. Phèn chua làm giảm tiêu chảy

Phèn chua có tác dụng hút ẩm, nhờ vậy rất hữu hiệu trong việc cải thiện tình trạng tiêu chảy. Để sử dụng phèn chua trong điều trị tiêu chảy, bạn có thể hòa một thìa phèn chua với nước ấm và cho người bệnh uống. Tuy nhiên cần lưu ý việc sử dụng phèn chua nên được điều chỉnh theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ không mong muốn.

2.8. Phèn chua cải thiện bệnh phụ khoa

Phèn chua có khả năng hỗ trợ phòng ngừa và kiểm soát các bệnh lý phụ khoa như viêm nhiễm âm đạo nhờ khả năng làm săn se và sát trùng, giúp cân bằng môi trường âm đạo.

Để sử dụng phèn chua trong điều trị bệnh phụ khoa, bạn có thể hòa một ít phèn chua với nước ấm cùng một ít nước đun lá trầu không, sau đó dùng dung dịch này để ngâm rửa vùng kín. Ngoài ra, phèn chua còn có thể được kết hợp với các thảo dược khác như lá trầu không để tăng hiệu quả điều trị. Tuy nhiên, việc sử dụng phèn chua cho vùng kín cần được thực hiện cẩn thận và không lạm dụng quá mức để tránh gây khô âm đạo.

2.9. Phèn chua trị nước ăn chân

Nước ăn chân là một bệnh lý da liễu thường gặp, đặc biệt là trong mùa mưa do tiếp xúc kéo dài với nước bẩn. Phèn chua với khả năng sát trùng, làm khô và ngăn ngừa ngứa ngáy là giải pháp hiệu quả trong việc điều trị tình trạng này. Phèn chua giúp làm khô da, ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn và nấm, từ đó giảm các triệu chứng của bệnh.

Để sử dụng phèn chua trị nước ăn chân, bạn có thể hòa một cục phèn chua nhỏ với nước ấm và ngâm chân trong khoảng 15-20 phút. Sau đó, lau khô chân để duy trì tình trạng khô ráo, tránh tiếp xúc với nước bẩn. Việc giữ cho đôi chân luôn khô và sạch sẽ sẽ giúp trị nước ăn chân hiệu quả và ngăn ngừa tái phát.

3. Phèn chua có tác dụng gì trong cuộc sống hàng ngày?

Phèn chua không chỉ có lợi ích trong y học mà còn mang lại nhiều tiện ích trong cuộc sống hàng ngày. Vậy cụ thể phèn chua có tác dụng gì?

3.1. Phèn chua làm sạch nước sinh hoạt

Phèn chua là một công cụ hữu ích trong việc làm sạch nước, đặc biệt là nước giếng hoặc nước từ các nguồn không đảm bảo. Khi hòa tan vào nước, phèn chua giúp kết tủa các tạp chất, kim loại nặng và chất hữu cơ, từ đó làm cho nước trở nên trong hơn.

Cách làm:

• Chuẩn bị nước cần lọc: Loại bỏ các vật thể lớn như lá cây, cành cây trước khi lọc nước.
• Thêm phèn chua: Hòa tan khoảng 1-2 gam phèn chua cho mỗi 20 lít nước. Nếu nước quá đục, có thể cần tăng lượng phèn chua.
• Khuấy đều: Khuấy nước trong khoảng 5-10 phút để phèn chua hòa tan hoàn toàn và bắt đầu kết tủa các tạp chất.
• Để lắng: Để nước nghỉ trong 30 phút đến 1 giờ, các tạp chất sẽ lắng xuống đáy.
• Lọc nước: Cẩn thận rót phần nước trong vào vật chứa khác, tránh khuấy động lớp cặn dưới đáy. Có thể sử dụng vải hoặc bộ lọc để loại bỏ cặn nhỏ.
• Đun sôi: Trước khi sử dụng nước trong sinh hoạt, đặc biệt là uống hoặc nấu ăn, cần đun sôi ít nhất 15 phút để diệt vi khuẩn còn sót lại.

Lưu ý: Phèn chua chỉ giúp làm sạch các chất bẩn và kim loại, không thể loại bỏ vi khuẩn hay hóa chất có hại.

3.2. Phèn chua làm sạch và giữ màu cho quần áo

Phèn chua có khả năng giúp quần áo giữ được màu sắc lâu dài và làm sạch vết bẩn, đặc biệt là đối với những loại vải dễ phai màu như vải jean, vải nhuộm. Ngoài ra, phèn chua có tính tẩy rửa mạnh, giúp loại bỏ vết bẩn, ố vàng hiệu quả.

Cách làm:

• Hòa tan phèn chua vào chậu nước với tỷ lệ 1 thìa phèn chua cho 2-3 chiếc quần áo.
• Cho quần áo vào dung dịch và ngâm trong khoảng 5-10 phút.
• Vớt quần áo ra, vò sạch và chú ý đến những khu vực có vết bẩn, ố vàng hoặc mốc. Vò kỹ ở những vị trí này để vết bẩn biến mất.

Ngoài ra, bạn có thể kết hợp phèn chua với bột giặt để làm sạch mạnh mẽ các vết ố, đặc biệt là các vết ố vàng lâu ngày. Hòa tan dung dịch phèn chua và bột giặt trong nước, sau đó ngâm quần áo trong 1-2 tiếng và giặt lại như bình thường.

3.3. Phèn chua làm sạch vết ố vàng trong nhà tắm

Nhà tắm, đặc biệt là khu vực lavabo và toilet, thường bị ố vàng do nước cứng và các tạp chất bám lại. Phèn chua có thể giúp làm sạch các vết bẩn này một cách hiệu quả.

Cách làm:

• Pha dung dịch tẩy rửa: Trộn 1 chén phèn chua với 2 chén nước.
• Sử dụng dung dịch: Dùng cây quấy hoặc miếng vải để đổ dung dịch vào các bề mặt cần làm sạch, đặc biệt là lavabo, toilet và các khu vực có vết ố vàng.
• Ngâm và làm sạch: Để dung dịch ngấm vào các vết bẩn trong 30 phút. Nếu muốn hiệu quả tối đa, có thể thêm nước cốt chanh vào dung dịch này.
• Vệ sinh: Sau khi ngâm, dùng bàn chải hoặc miếng bọt biển để cọ sạch các vết bẩn.

4. Lưu ý khi sử dụng phèn chua

Phèn chua có nhiều ứng dụng hữu ích, nhưng khi sử dụng, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả như sau:

• Tránh sử dụng phèn chua trong thời gian dài: Phèn chua có tính chất hút ẩm và làm se, nên nếu sử dụng trong thời gian dài hoặc quá mức, có thể gây khô da, bong tróc và làm mất độ ẩm tự nhiên của da. Do đó, hạn chế lạm dụng phèn chua, đặc biệt khi sử dụng để chữa các vấn đề ngoài da. Nếu cần sử dụng lâu dài, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia.
• Tránh sử dụng cho người mắc chứng âm hư: Phèn chua có tính hàn, do đó, những người mắc chứng âm hư, thể trạng yếu hoặc người bị bệnh lạnh bụng, tiêu hóa kém có thể bị ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, làm trầm trọng thêm tình trạng của bệnh nhân.
• Điều chỉnh liều lượng khi dùng ngoài da: Với đặc tính hút ẩm và làm se, phèn chua có thể gây khô da khi sử dụng quá mức. Nếu dùng phèn chua để điều trị da hoặc khử mùi cơ thể, bạn cần điều chỉnh liều lượng và tần suất sử dụng sao cho phù hợp. Hãy quan sát phản ứng của da sau khi sử dụng và giảm tần suất nếu có dấu hiệu khô hoặc bong tróc.
• Pha loãng phèn chua trước khi sử dụng: Phèn chua nguyên chất có tính axit mạnh, có thể gây kích ứng da hoặc niêm mạc khi tiếp xúc trực tiếp. Do đó, trước khi sử dụng phèn chua, bạn nên pha loãng với nước hoặc các dung dịch khác theo hướng dẫn.
• Tránh tiếp xúc với mắt: Không để phèn chua tiếp xúc trực tiếp với mắt vì nó có thể gây kích ứng hoặc tổn thương nghiêm trọng cho giác mạc. Nếu không may phèn chua dính vào mắt, bạn cần rửa ngay mắt bằng nước sạch, sau đó tham khảo ý kiến bác sĩ nếu cần thiết.

Trên đây là giải đáp cho thắc mắc phèn chua có tác dụng gì từ chuyên gia MoriCare. Phèn chua không chỉ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mà còn có tác dụng hữu ích trong cuộc sống hàng ngày. Hãy tận dụng phèn chua đúng cách để phát huy tối đa lợi ích tuyệt vời của nguyên liệu này bạn nhé!